دسته بندی های دستوری روشی برای طبقه بندی کلمات بر اساس گونه شناسی معنایی آنهاست. این به طور خاص یک تمایز بسیار قدیمی است که قبلاً توسط آنتونیو د نبریجا در زبان اسپانیایی معرفی شده است. در زبان‌شناسی مدرن‌تر، مقوله‌های دستوری به روشی فنی‌تر تعریف می‌شوند، به عنوان متغیرهای زبانی که قادر به گرفتن مقادیر مختلف هستند. مقادیری که اشکال مورفولوژیکی آنها را تعیین می کند.
به روش سنتی، بنابراین، طبقه بندی دستوری نه به کارکرد کلمات بلکه ارزش معنایی آنها را در نظر می گیرد. و اگرچه این روش تقسیم کلمات به دسته‌های دستوری ممکن است در یک محیط دانشگاهی یا پژوهشی قدیمی در نظر گرفته شود، اما همچنان در تدریس مدرسه استفاده می‌شود.
در هر صورت، مقوله های دستوری سنتی به شرح زیر است: تعیین کننده، اسم (که اسم نیز نامیده می شود)، ضمیر، فعل، صفت، قید، حرف اضافه، حرف ربط و فعل.
در این نه دسته تفاوت‌های داخلی نیز وجود دارد. به عنوان مثال، تعیین کننده ها، اسم ها، ضمایر، افعال و صفت ها (یعنی پنج مورد اول) جزء متغیر گفتار در نظر گرفته می شوند، زیرا می توانند از نظر جنسیت و تعداد بدون تغییر معنایشان متفاوت باشند (به جز فعل که اگرچه از نظر جنسیت متفاوت نیست. بله در زمان، شخص، صدا، جنبه، حالت و عدد انجام می شود).
با این حال،همانطور که گفتیم، این طبقه بندی سنتی قبلاً توسط مدرن ترین تحقیقات پیشی گرفته است. به دنبال این روندهای جدید، دسته بندی های دستوری شامل انواع بسیار بیشتری نسبت به اصطلاحات سنتی است، که همانطور که دیدیم فقط دسته بندی های معنایی کلمات را طبقه بندی می کنند.
مقوله دستوری، اکنون، یک متغیر صرفی است که بسته به نوع کلمه ای که قرار است برای آن اعمال شود، می تواند مقادیر متفاوتی به خود بگیرد. به عنوان مثال، یک فعل بسته به زمانی که می گیرد می تواند مقادیر متفاوتی داشته باشد و این مقادیر "گذشته"، "ماضی کامل" و غیره خواهند بود. در این صورت، افعال بر حسب جنبه دستوری، حالت دستوری، زمان دستوری، صدای دستوری، ظرفیتی، جانداری یا اثباتی بودنشان متفاوت خواهند بود. و اسامی بر اساس حالت دستوری، جنسیت دستوری، شماره دستوری، تعریف دستوری و غیره متفاوت خواهند بود.
بنابراین، مقوله های دستوری مدرن نشان دهنده یک انقلاب یا تغییر شدید نسبت به مقوله های قدیمی نیستند. در واقع، کاری که آنها انجام می‌دهند ارائه دقت بیشتر و مفهوم‌سازی واضح‌تر است، که به نوبه خود امکان کاوش عمیق‌تر و بهتر در مطالعه گرامر را می‌دهد.
